Dlaczego mamy koszmary?

Koszmary, żywe i niepokojące sny, które budzą człowieka ze snu, od dawna intrygują zarówno badaczy, jak i psychologów. Pomimo powszechnego doświadczenia koszmarów, przyczyny ich występowania pozostają przedmiotem dyskusji. W tym wpisie przejrzymy różne czynniki psychologiczne, fizjologiczne i środowiskowe, które przyczyniają się do pojawiania się koszmarów sennych.

Koszmary, często charakteryzujące się żywymi i niepokojącymi snami, które powodują strach i niepokój, mogą mieć wpływ różne czynniki psychologiczne. Stres i lęk odgrywają znaczącą rolę w występowaniu koszmarów sennych, a długotrwałe, powtarzające się i intensywne czynniki stresogenne przyczyniają się do ich częstotliwości. Według DSM-IV traumatyczne doświadczenia mogą objawiać się koszmarami, odzwierciedlając emocjonalny wpływ nierozwiązanego cierpienia psychicznego. Osoby doświadczające traumy lub przewlekłego stresu mogą być bardziej podatne na koszmary senne, co podkreśla złożony związek między naszym stanem psychicznym a treścią snów[. Co więcej, u osób po przebyciu Covid-19 zaobserwowano nieprzyjemne sny i zaburzenia snu, takie jak koszmary senne, co wskazuje na złożoną zależność między dobrostanem psychicznym a zaburzeniami snu.

Czynniki fizjologiczne, w tym zaburzenia snu i przyjmowane leki, również mogą odgrywać rolę w występowaniu koszmarów sennych. Koszmary to parasomnie związane ze snem REM, które zwykle pojawiają się około 90 minut po zaśnięciu[. Podczas snu REM treść koszmarów często kręci się wokół niebezpiecznych lub groźnych sytuacji, odzwierciedlając podstawowe emocje i stresory danej osoby. Zaburzenia snu zakłócają normalny cykl snu, potencjalnie prowadząc do wzrostu częstotliwości koszmarów. Leki, takie jak niektóre leki przeciwdepresyjne lub leki wpływające na neuroprzekaźniki, mogą również wpływać na treść snów i zwiększać prawdopodobieństwo wystąpienia koszmarów sennych. Zrozumienie mechanizmów fizjologicznych leżących u podstaw koszmarów sennych może zapewnić wgląd w ich występowanie i potencjalne strategie postępowania.

Z ewolucyjnego punktu widzenia koszmary mogą służyć przygotowaniu jednostek do radzenia sobie z zagrożeniami i niebezpieczeństwami w ich otoczeniu. Treść koszmarów sennych, często związanych z niebezpiecznymi sytuacjami, może być przejawem próby mózgu przetworzenia i przygotowania się na potencjalne zagrożenia[1]. Ta adaptacyjna funkcja koszmarów jest zgodna z teorią, że sny, w tym koszmary, mogły ewoluować jako mechanizm umożliwiający przetrwanie i unikanie zagrożeń. Badając ewolucyjne korzenie koszmarów, możemy uzyskać głębsze zrozumienie ich znaczenia w kontekście ludzkiej psychologii i zachowania. Ponadto nadanie priorytetu właściwej higienie snu i zajęcie się podstawowymi czynnikami stresogennymi może pomóc zmniejszyć częstotliwość i intensywność koszmarów sennych, promując lepszą jakość snu i ogólne samopoczucie.